بررسی تأثیر جداگانه و تلفیقی اوره، ورمی کمپوست و نیترا‍ین بر عملکرد رویشی و اسانس گیاه دارویی نعناع فلفلی (.mentha piperita l)

نعناع فلفلی با نام علمی mentha piperita l. متعلق به خانواده lamiaceae است. عصاره و اسانس این گیاه دارویی مصارف دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی فراوانی دارد. گسترش کشاورزی متراکم و استفاده از کودهای شیمیایی باعث تخریب خصوصیات خاک و ایجاد مشکلات زیست محیطی شده است. استفاده از کودهای آلی می تواند به عنوان یک راه کار مناسب جهت نگهداری و بهبود باروری خاک و افزایش بهره وری مصرف کود مد نظر قرار گیرد. به منظور بررسی تأثیر جداگانه و تلفیقی اوره، ورمی کمپوست و نیتراژین بر عملکرد رویشی و اسانس گیاه دارویی نعناع فلفلی، آزمایشی در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1393-1392در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد به اجرا در آمد. تیمار ها شامل شاهد (a)، کود شیمیایی اوره در دو سطح 25 کیلوگرم در هکتار (b1) و 50 کیلوگرم در هکتار (b2)، ورمی کمپوست در دو سطح 4 تن در هکتار (c1) و 8 تن در هکتار (c2)، نیتراژین در دو سطح 5/2 لیتر در هکتار (d1) و 5 لیتر در هکتار (d2) و اثر تلفیقی 25 کیلوگرم اوره و 4 تن در هکتار ورمی کمپوست (b1+c1)، 5/2 لیتر در هکتار نیتراژین و 4 تن در هکتار ورمی کمپوست (d1+c1) و 25 کیلوگرم اوره و 5/2 لیتر در هکتار نیتراژین (d1+b1) بود. نمونه برداری در مرحله گلدهی انجام شد. برای تجزیه و تحلیل آماری داده ها، از برنامه آماری sas و برای مقایسه میانگین ها از آزمون حداقل اختلاف معنی دار (lsd) در سطح احتمال 1 درصد استفاده شد. نتایج نشان داد که استفاده از کود ورمی کمپوست 8 تن در هکتار طی دو سال متوالی آزمایش به طور معنی داری سبب افزایش وزن تر و خشک برگ و گل، وزن تر و خشک ساقه، وزن تر و خشک اندام هوایی و درصد اسانس شد که در سال اول به ترتیب 3/181، 1/151، 193، 6/252، 7/186، 2/194 و 3/73 درصد بیشتر از شاهد و در سال دوم به ترتیب 59/69، 9/101، 5/84، 34، 5/74، 1/79 و 5/88 درصد بیشتر از شاهد افزایش داشت. همچنین افزایش صفات طول برگ، عرض برگ، طول ساقه و درصد نیتروژن خام برگ در سال اول، در مقایسه با سایر تیمارهای کودی گردید که نسبت به شاهد به ترتیب 2/76، 4/249، 2/142 و 5/92 درصد افزایش نشان داد. در بین تیمارهای تلفیقی در سال اول، بیشترین درصد اسانس، عملکرد تر و خشک اندام هوایی با مصرف تیمار تلفیقی ورمی کمپوست 4 تن+ نیتراژین 5/2 لیتر (d1+c1) بود که به ترتیب 85/42، 1/139 و 5/170 درصد بیشتر از شاهد افزایش نشان داد. در سال دوم نیز بهترین تیمار تلفیقی برای تولید اسانس و عملکرد تر اندام هوایی با استفاده از تیمار ورمی کمپوست 4 تن+ نیتراژین 5/2 لیتر (d1+c1) به دست آمد که به ترتیب باعث افزایش 5/74 و 1/51 درصد بیشتر از شاهد گردید. در مجموع نتایج بیانگر تاثیر بیشتر تیمار 8 تن ورمی کمپوست در هکتار نسبت به تیمارهای کود نیتراژین و کود اوره بر روی صفات اندازه گیری شده بود. در اغلب صفات موفولوژیکی و کیفی بررسی شده در گیاه نعناع فلفلی با افزایش سطوح کودی، میانگین کلیه صفات افزایش یافت. همچنین اثر تیمار های ترکیبی کودها روی بیشتر صفات مورد بررسی بهتر از کاربرد جداگانه آن ها بود.